Patron

Wincenty Witos (ur. 21 stycznia 1874 w Wierzchosławicach – k. Tarnowa – zmarł 31 października 1945 w Krakowie) polski polityk, działacz ruchu ludowego.

Od 1895 roku działał w galicyjskim Stronnictwie Ludowym. Od roku 1913 w wyniku rozłamu w Stronictwie ludowym został przywódcą partii politycznej Polskiego Stronnictwa Ludowego Piast. W latach 1908-1914 poseł na Sejm Galicyjski, 1911-1918 poseł do austriackiej Rady Państwa w Wiedniu.

W 1918 stał na czele Polskiej Komisji Likwidacyjnej. Poseł na Sejm RP w latach 1920-1930. Piastował urząd premiera w latach 1920-1921 (rząd Obrony Narodowej), 1923 i 1926 (rządy koalicji Chjeno-Piasta). Pozbawiony urzędu premiera w wyniku przewrotu majowego (12 maja 1926). W latach 1929-1930 jeden z przywódców Centrolewu. Był współzałożycielem (1931) i pełnił funkcję prezesa Rady Naczelnej Stronnictwa Ludowego.

Aresztowany w nocy z 9/10 września 1930. Przetrzymywany był w areszcie wojskowym w twierdzy brzeskiej i areszcie śledczym w Grójcu, skąd 27 listopada został wypuszczony na wolność za kaucją. W przygotowywanym procesie miał odpowiadać z wolnej stopy.

Po skazaniu go w procesie brzeskim przebywał w latach 1933-1939 na emigracji w Czechosłowacji. W marcu 1939 powrócił do kraju, we wrześniu 1939 uwięziony przez Niemców i nakłaniany do utworzenia rządu kolaboracyjnego, odrzucił propozycję. Zwolniony z więzienia w 1941, przebywał w areszcie domowym pod stałym nadzorem gestapo.

W roku 1945 powołano go na wiceprzewodniczącego Krajowej Rady Narodowej, nie podjął obowiązków. Nie skorzystał także z zaproszenia do wzięcia udziału w rozmowach moskiewskich w sprawie utworzenia Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej. Od sierpnia 1945 prezes PSL. Wincenty Witos zmarł o 6:30 w środę 31 października 1945 w Krakowie.

Autor wspomnień: „Moje wspomnienia” i Moja tułaczka.

Ostatnią Wigilię Bożego Narodzenia Witos spędził w Piotrkowie Trybunalskim przy Placu Czarnieckiego 8 u Franciszka Świerzyńskiego i jego rodziny.

Odznaczony w roku 1921 Orderem Orła Białego. Odznaczenie utracił w konsekwencji wyroku sądowego w procesie brzeskim. Zostało mu ono przywrócone w związku z amnestią, na mocy dekretu Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Władysława Raczkiewicza z dnia 31 października 1939 r.